Leonid Grossman - "Dostojewski"

Leonid Grossman - "Dostojewski"

W trakcie czytania książek Fiodora Dostojewskiego (ur. 1821 - zm. 1881), dowiadywałem się trochę o tym wybitnym pisarzy z przypisów. Po przeczytaniu jednak kilku pozycji autora "Idioty", postanowiłem odszukać jakąś książkę o samym pisarzu. W moje ręce wpadła 500 stronicowa książka autorstwa Leonida Grossmana. Autor napisał biografie Dostojewskiego na bazie listów, brulionów, notatek i pism samego Dostojewskiego. Wiele informacji uzyskał dzięki rozmową z Anną Snitkin - drugą żoną pisarza. Z lektury dowiadujemy się właściwie tego czego powinniśmy dowiedzieć się z biografii: Dzieciństwo i młodość autora "Zbrodni i Kary" pod znakiem wymagającego i ciężkiego ojca oraz kochającej matki. Przebycie szkoły wojskowej (uzyskanie stopnia inżyniera) i odkrycie w sobie pasji do pisania. Pierwsze dzieła i uczestnictwo na spotkaniach w kole Pietraszewskiego. Koło te zostaje zlikwidowane przez cara Mikołaja I a Dostojewski zostaje uznany za rewolucjonistę, skazany na śmierć, ostatecznie po ułaskawieniu przed plutonem egzekucyjnym ląduje na katordze w dalekiej Syberii. Po odbyciu katorgi wciąż na syberyjskim zesłaniu Dostojewski poznaje swoją pierwszą żonę i pracuje nad swymi dziełami (w tym nad "Wspomnienia z domu umarłych" - opis katorgi). Po powrocie na zachód autor "Biesów" próbuje swych sił w redagowaniu gazet. Namiętnie czyta i śledzi życie obywateli. Wyjeżdża do Europy gdzie uderza go ciemna postać kapitalizmu w największych miastach Europy. Na zachodzie również namiętnie przegrywa pieniądze w domach gier (swoje doświadczenia kasynowe umieści potem w powieści "Gracz"). Po powrocie do Rosji umiera jego brat Michał, żona Maria oraz przyjaciel pisarza Apołłon Grigoriew. Pismo Dostojewskiego plajtuje a sam pisarz zaczyna popadać w długi które spłacone zostaną dopiero na rok przed jego śmiercią. Mimo życiowej udręki Dostojewski wypuszcza na świat swoją powieść "Zbrodnia i Kara" która przynosi mu wielkie uznanie. Poznaje swoją drugą żonę Annę i wyrusza z nią do Europy gdzie spotyka pisarza na wygnaniu Hercena. Podziwia obrazy galerii w Dreźnie czy zwiedza zabytki jak koloseum w Rzymie. Uczestniczy również na zjeździe Ligi Pokoju i Wolności w Genewie gdzie słucha przemówienia m.in: Bakunina, który zainspiruje go do stworzenia postaci rewolucjonisty Stawrogina w "Biesach". Przegrywa znów kolejne kwoty w kasynach. Po powrocie do Rosji Dostojewski oddaje się pisaniu kolejnych powieści, opowiadań i redaguje swe pismo oraz pisze artykuły. Dostojewski to postać popadająca w skrajności. Idealnie odnalazł sposób na opisywanie swoich bohaterów i ich psychiki. Mimo swojej choroby (padaczka) i często marnych warunków do życia (długi, hazard) zdołał stworzyć niezapomniane dzieła. Ten wielki miłośnik Puszkina i Beethovena, obserwujący życie, umieścił w swych książkach monumentalne kreacje jak Raskolnikow, książę Myszkin, Rogożyn czy Nastaja Filipowna. Jego książki traktują o naturze człowieka i jego ideach. Poglądy Dostojewskiego ewoluowały przez całe jego życie. Mimo to jednak w swoich książkach potrafił przekazać wiele różnych idei jak mesjanizm, nihilizm, rewolucje, ateizm. Mocno również autor "Notatek z podziemia" spenetrował kwestie społeczne jak prostytucja, lichwiarstwo, biurokracja, nędza i bieda. Niedługo po wydaniu swojej ostatniej powieści "Bracia Karamazow" i wygłoszeniu mowy na odsłonięciu pomnika Puszkina Fiodor Dostojewski po pożegnaniu się z żoną i dziećmi ,doznaje krwotoku, traci przytomność i godzinę potem umiera na swojej domowej kanapie. Pozostawia po sobie nieśmiertelne dzieła.

Leonid Grossman świetnie przedstawił nam historię tego wspaniałego pisarza. Dobrze ujawnił genezy postawiania i inspiracje dla motywów i bohaterów dzieł Dostojewskiego. Dokładnie przybliżył fakty z życia pisarza. Jasno ujawnił obraz geniusza nękanego przez jego demony w różnych postaciach, które nie przeszkodziły mu jednak na tworzenie wielkich dzieł.